اهمیت شیب بندی قبل از عایق کاری

شیب بندی یا کروم بندی

شیب بندی یا به اصطلاح کروم بندی از مسائل مهم و اساسی در صنعت عایق کاری بخصوص ایزوگام می‎باشد كه بایستی درست انجام شود. شیب بندی بیشتر جهت حركت و هدایت آب آن هم به طوری كه به راحتی آب موجود در سطح ایزوگام پشت بام تخلیه شود می‎باشد و همچنین برای فضاهای خارجی مانند محوطه سازی، پیاده رو سازی، حیاط سازی و شیب بندی‎های كوچك  ساختمانی به مانند شیب بندی پشت بام، سرویسهای آبریز چون حمام، و درمواردی دستشویی و آشپزخانه از ویژگی خاصی برخوردار می‎باشد.

لازم به تذكر است كه این اصول در آبریزهای بزرگ به مانند توالت‎های عمومی، رختشور خانه‎های شهرداری، مجاری آب و مجاری فاضلاب‎ها نیز از اهمیت خاصی بهره‎مند می‎باشد كه هركدام دارای اجزایی خاص بوده و اما در مجموع به اصول هدایت و نوع شیب بندی و شیب دادن بایستی توجه شود ، كه ذیلاً به نكات آن توجه می‎كنیم.
 

تئوری شیب

شیب دادن را می‎توان به طور کلی شیب سازی دانست و غالبا در محوطه سازیها به طول حركت آب به راههایی چون اكو و یا آبگیرها ، قنوات كهنه و كاریزهای خشك شده و درآخر جوی‎های بزرگ و كوچك كه باعث انتقال آب و فاضلاب از نقاطی به نقطه دیگر می‎باشد توجه شود.
 

درصد شیب

نحوه حركت آب بایستی طوری باشد كه از مبدأ  حرکت تا مقصد حركت (ناودانی‎ها) و كشش آب و یا فضولات بدون هیچ گونه مانعی و هر چه سریعتر انجام شود كه این درصد شیب جهت هدایت وكشش آب كمتر و برای حركت فضولات بیشتر در نظر می‎باشد. در هر حال استاندارد شیب برای  کشش فضولات حدود ۵ درصد و جهت هدایت آبهای هرز و مشابه ۱ الی ۳ درصد می‎باشد كه اگر این موارد رعایت شود اشكال فنی تراكم وگرفتگی در مسیر پیش نخواهد آمد.
 

شیب سازی

به طوری كه از معنی آن مشخص می‎باشد ساختن شیب برای محوطه و مكانهای مختلف در پیش بوده و شیب سازی به روش‎های گوناگون ممكن می‎باشد.

۱- تسطیح خاک
صاف نمودن سطوح جهت زمین‎هایی كه خود دارای شیب تند و ملایم می‎باشند و آماده سازی مراحل بعدی بر روی سطح بدست آمده جهت زیر سازی، روسازی، آسفالت در یك ویا دو لایه .

۲- بلوك گذاری
معمولاً در تقسیم خیابان كشی و پیاده رو سازی به هر صورت چه در مكانهای عمومی وچه در فضاهای باز خصوصی مورد استفاده می‎‎باشد كه ابتدا زیرسازی بلوك در ارتفاع معلوم و وسیله دستگاه ترازیاب (دوربین) و یا شیلنگ تراز و یا شمشه ترازانجام شده و شیب لازم در سطحی هموار ساخته می‎شود و با استفاده از ملاط ماسه سیمان آن هم با عیار كافی بلوک‎ها در راستای ریسمان كشیده شده نصب می‎گردد و سپس دو طرف بلوک‎های نصب شده با شفته ریزی بتونی مهار می‎‎شود و مسیر آماده شده مراحلی چون زیرسازی و رو سازی و در خاتمه آسفالت ریزی و یا موزائیک فرش می‎‎شود.

نکته: باید توجه داشت كه اگر محوطه از موزائیک پوشش می‎‎گردد عاجهای موزائیک در جهت حركت آب مانعی بوجود نیاورد تا كشش آب هر چه سریعتر و راحت تر انجام شود .

۳- دادن شیب
چنانچه  محوطه دارای شیب لازم نباشد عمل شیب بندی را با بالا آوردن مقدار معینی از مبدأ، آن هم با مصالح گوناگون چون خاكریزی نخاله ریزی ، بتون ریزی و یا موارد دیگر با حجم لازم كه به طور اختصار گفته می‎‎شود انجام می‎‎دهیم .

۴- خاكریزی
معمولاً ارتفاع خاكریزی تا ۲۵ سانتیمتر و آن هم با اضافه كردن آب به صورت پاشیدن خاك را دو نم ساخته و پهن می‎‎كنیم علت اضافه کردن آب این است که خاک قبل از سیمان کاری نشست خود را بکند ،سپس عمل غلتك زنی را آنقدر ادامه داده تا این كه خاك كاملاً کوبیده و سفت شود و مقدار تراكم خاك از مقدار صد درصد نیز كمتر شود ، یعنی اگر این مقداربه ۹۵ درصد برسد كار بسیار جالب بوده و حفره‎های هوا درخاك از بین رفته وخاك دستی ریخته شده از خاك بكر زیرین فشرده تر می‎‎شود كه مسلماً دارای مقاومتی بیشتر خواهد بود .بدیهی است اگر ارتفاع خاك ریزی بیش از ۲۵ سانتیمتر باشد سطح خاك لایه اولیه را غلتك آجدار زده تا پیوند بین دو لایه روئین و زیرین به وجود آیددلیل این کار این است که بعد از سیمانکاری و ایزوگام  باعث ترک خوردن سطح کار نشود و سپس عمل خاک‎‎ ریزی را به طوری كه شرح داده شد ادامه می‎‎دهیم .

نکته: چنانچه خاک‎‎ از نوع نامرغوب باشد با اضافه كردن ۱ به ۲ گرد آهک‎‎ و درشت دانه چون سنگریزه و ماسه و مخلوط كردن آنها ،خاک‎‎ را به صورت گراول (درشت دانه و ریز دانه) در آورده و عمل خاک‎‎ ریزی را دنبال می‎‎كنیم . مسلماً عمل گراول ساختن خاک‎‎ در تمامی لایه‎ها باعث استحکام هر چه بیشتر خاک‎‎ می‎‎شود خصوصاً در لایه انتهایی با بیشتر كردن نوع دانه‎های شنی اتصال سازی آسفالت را بالایه‎های زیرین (خاک‎‎) بهتر می‎‎سازیم .

۵- نخاله ریزی
زمانی كه شیب بندی برای حیاط سازی و پشت بام سازی  جهت ایزولاسیون باشد از مصالحی چون خرده آجرهای معمولی و خرده بلوک‎های سیمانی و یا سفالین می‎‎توان حجم شیب بندی را به وجود آورده  که به اصطلاح کروم بندی گویند و حفره‎های سطوح بدست آمده را با خرده‎های ضایعات مصالح موجود تسطیح نمود وزیر سازی را جهت اندود ماسه سیمان و بر روی آن موزائیک‎‎ فرش و یا قیر اندود و آسفالت را مهیا ساخت .باید توجه داشت به علت این كه در محوطه سازی حیاط، مستقیماً زیرسازی در خطر یخ زدن كف می‎‎باشد، چنانچه از اضافه كردن ماسه سیمان به مخلوط نخاله استفاده گردد زیرسازی به مراتب بهتر بوده و خطر بلند شدن كف سازی پیش نخواهد آمد.
 

بتون پوكه

این مصالح از بهترین روش‎ها و البته بسیار معمول و متداول بوده كه علاوه بر مقاومت ، دارای هزینه كمتر نسبت به انواع دیگر می‎‎باشد.مواد تركیبی این بتون تشكیل می‎‎شود از سر كف كارخانه آهن گدازی كه پس از سرد شدن سر كف از مواد زائد كارخانه به صورت حجمی باد كرده و دارای حفره‎های فراوان بوده كه در نتیجه حجمی با وزن بسیار كم نسبت به سنگ معمولی دارا می‎‎باشد . مصالح را خرد كرده به كرده و دارای حفره‎های فراوان بوده كه در نتیجه حجمی با وزن بسیار كم نسبت به سنگ معمولی دارا می‎‎باشد . مصالح را خرد كرده به صورت درشت دانه و با رعایت ریز دانه و با اضافه كردن سیمان و آب در شیب سازی مورد استفاده می‎‎باشد . لازم به یاد آوری میباشد.كه از سنگ‎های متخلخل سنگ پایی و یا پوكه سوخته زغال سنگ و كف جوشهای كارخانه‎های آجر پزی نیز به عنوان مصالح ودانه‎های تركیبی برای بتون پوكه استفاده می‎‎گردد.
 

بتون آلومیناتی

 چنانچه در بتون گرد آلومینیم اضافه شود و زمان خودگیری بتون در اثر فعل و انفعالات شیمیایی حبابهایی خارج می‎‎گردد كه نشان دهنده و به وجود آورنده ازدیاد حجم بتون می‎‎باشد.این حالت بتون را به صورت سنگ پا با حفره ای در آورده كه وزن مخصو ص بتون غیر مسلح را از ۲۲۰۰ كیلو تا ۸۰۰ و یا ۹۰۰ كیلوگرم در متر مكعب كاهش می‎‎دهد و در شیب بند یها قسمت‎های داخلی خصوصاًپشت بام مورد استفاده فراوان می‎‎باشد.

به طوری كه مشخص است ارتفاع  مورد نظر شیب بندی با طول شیب متناسب بوده ، یعنی اگر طول شیب تا محل سوراخ ناودان در پشت بام طویل باشد مقدار باری كه برای شیب بندی از مبدأ تا سوراخ ناودانی ریخته می‎‎شود به مراتب بیشتر و مرتفع تر از قسمتهای شیب با طول كمتر خواهد بود. یعنی ارتفاع شیب به نسبت طویلی ویا كوتاهی طول شیب بستگی كامل دارد. معمولاً ختم شیب در نقطه سوراخ ناودانی صفر و در شروع با طول درصد كه در طولهای بلند تا ۳ درصد می‎‎باشد تعیین می‎‎گردد و هر چه طول شیب كمتر باشد به همان نسبت درصد آن كم می‎‎گردد.

مثلاً برای طولهایی تا ۵ متر ۳ درصد، و طول بین (۲.۵ تا ۳) متر ۲ درصد، و طولهایی تا ۲ متر ۱.۵ درصد درنظر گرفته می‎‎شود.

چنانچه طول ذكرشده بیشتر از ۵ مترباشد سوراخ دیگری برای ناودانی پیش بینی می‎‎شود. چرا كه در موقع بارندگی‎های شدید وجود سوراخ ناودانی معدود دارای عدم كشش آب و در نتیجه خساراتی خواهد بود.
 

اجرای شیب بندی

حركت شیب به طرف سوراخ ناودانی می‎‎باشد و محل سوراخ به دو صورت تعبیه می‎‎گردد.

الف- سوراخ ناودانی دقیقا در وسط پشت بام باشد.

 در این حالت به این ترتیب عمل می‎‎شود،‎‎ طول شیب نقاط محاسبه می‎‎شود.

۱- معیار كروم گذاری ارتفاع چهار گوشه پشت بام تعیین می‎‎گردد .
۲- ریسمان كشی كشیده در بین كروم‎ها عمل شمشه گیری انجام می‎‎شود .
۳- محل سوراخ ناودانی،‎‎ كرومی مسطح و نازک گرفته می‎‎شود .
۴- وسیله ریسمان كشی بین كرومهای كناری و میانی یعنی (سوراخ ناودانی) شمشه گیری جهت قسمت‎های شیب انجام می‎‎گردد .
۵- متن‎های بدست آمده بین شمشه‎ها كه لچكی گفته می‎‎شود با مصالح مورد نظر پر می‎‎شود و با شمشه كش كردن سطح بین دو شمشه حاصله سطح شیب بدست می‎‎آید.
با تكرار موارد ذكر شده در قسمت‎های دیگر،‎‎ سطح شیب بندی پشت بام بدست می‎‎آید كه آماده مراحل بعدی خواهد بود .

ب- چنانچه ناودانی در گوشه‎ها و یا در قسمت‎های میانی و كناری باشد.

نوع شیب از وسط پشت بام به طرف خارج خواهد بود كه تمامی موارد محاسبه شیب،‎‎ كروم گیری،‎‎ شمشه گیری و پر كردن متنها به همان ترتیب كه گفته شد انجام می‎‎گردد .

بهترین محل برای ناودان درست در وسط بام می‎‎باشد .(محل برخورد اقطار) زیرا فاصله آن نقطه از تمام نقاط دیگر تقریباً به یك اندازه بوده و در نتیجه با توجه به ۲ درصد شیب مورد نیاز بار كلی سقف در همه جا به طور یكسان پخش می‎‎شود ولی اگر ناودان درست در وسط ساختمان نباشد در نتیجه به یك نقطه از بام دورتر بوده و به همان نسبت بار آن نقطه بیشتر خواهد بود . ولی انتخاب محل ناودان درست در وسط بام به علت وجود اتاق‎ها و سالن‎ها و اینكه نمی‎توان از وسط اتاق‎ها لوله فاضلاب گذرانیده تقریباً هیچ وقت مقدور نیست .

با توضیحات فوق روشن است كه باید برای محل ناودان جایی را انتخاب نمود كه نزدیك ترین فاصله ممكن را به تمام نقاط داشته باشد تا بدینوسیله بار بام حداقل شود ضمناً عبور لوله ناودان در طبقات مزاحمتی برای اتاق‎ها و سالن‎ها و كمد‎ها ایجاد ننماید .

جهت دستیابی به یک سیستم بهینه باید عوامل تاثیر گذار بر آن را از دید معماری و کار بردی ساختمان مورد توجه قرار داد بر اساس این نیازمندی‎ها می‎توان پارامترهای مناسب سقف را نظیر مقاومت،‎‎ وزن عایق کاری و... به دست آورد از آنجا که در یک سیستم سقف و کف،‎‎ عناصر سازه ای ( باربر ) و عناصر غیر سازه ای (پر کننده، ‎‎عایق و...) در کنار هم عمل می‎‎کنند توجه توام به ویژگیهای هر دو گروه لازم در میان وزن کم به عنوان یکی از ویژگیهای مشترک در هر گروه مطرح است و نقش تعیین کننده ای در زمان کل اجزای باربر ساختمان دارد.